Tổng quan về kiểm định xe nâng người từ A–Z

Kiểm định xe nâng người là yêu cầu bắt buộc nhằm đảm bảo an toàn lao động và tuân thủ đúng quy định pháp luật trong quá trình sử dụng thiết bị. Trong bài viết này, Vinaboss sẽ giúp bạn nắm tổng quan kiểm định xe nâng người từ A–Z, bao gồm quy định, tiêu chuẩn, quy trình, thời hạn và những lưu ý quan trọng cần biết.

Kiểm định xe nâng người là gì?

Kiểm định xe nâng người là quá trình kiểm tra, đánh giá toàn diện tình trạng kỹ thuật của thiết bị theo quy trình nghiêm ngặt, từ kết cấu, hệ thống thủy lực, điện đến các cơ cấu an toàn. 

Thông qua hoạt động này, những nguy cơ tiềm ẩn như hư hỏng, quá tải hay mất ổn định được phát hiện sớm, giúp phòng ngừa tai nạn, giảm rủi ro cho người lao động và đảm bảo xe nâng người đáp ứng đầy đủ các quy định pháp luật hiện hành.

Những loại xe nâng người bắt buộc phải kiểm định

• Xe nâng người cắt kéo (Scissor Lift) có kết cấu vững chắc, nâng thẳng đứng, thích hợp cho thi công và bảo trì trong nhà xưởng.
• Xe nâng người dạng khớp gập (Articulating Boom Lift) cho phép vươn cao và vượt chướng ngại linh hoạt, phù hợp công trình phức tạp. 
• Xe nâng người dạng ống lồng (Telescopic Boom Lift) có tầm với xa, làm việc hiệu quả ở độ cao lớn và không gian mở. 
• Xe nâng người dạng trục rút (Mast Lift) nhỏ gọn, di chuyển linh hoạt trong khu vực hẹp. Bên cạnh đó, xe nâng người chạy điện phù hợp môi trường trong nhà, ít tiếng ồn, còn chạy dầu đáp ứng tốt công việc ngoài trời, tải nặng. 
• Xe nâng người dạng thang nâng (Push Around Lift) có thiết kế đơn giản, dễ sử dụng, thích hợp cho các công việc bảo trì nhẹ và thời gian ngắn.

Quy định kiểm định xe nâng người cần nắm rõ

• Theo Luật An toàn, vệ sinh lao động số 84/2015/QH13 (Điều 30, Mục 4), các loại máy móc, thiết bị và vật tư có nguy cơ cao về mất an toàn bắt buộc phải được kiểm định kỹ thuật trước khi đưa vào sử dụng và trong suốt quá trình vận hành.
• Theo Thông tư 36/2019/BLĐTBXH, xe nâng người được xếp vào nhóm thiết bị có yêu cầu nghiêm ngặt về an toàn lao động, do đó phải thực hiện kiểm định định kỳ theo đúng quy định để đảm bảo an toàn và tuân thủ pháp luật.

Tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật áp dụng khi kiểm định xe nâng người

Việc kiểm định xe nâng người được áp dụng theo nhiều quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật nhằm đảm bảo an toàn khi sử dụng

• QCVN 22:2010/BGTVT: Quy định yêu cầu kỹ thuật trong chế tạo, kiểm tra và đánh giá an toàn đối với các phương tiện, thiết bị dùng cho công tác tháo dỡ.
• TCVN 4755:1989: Đưa ra các yêu cầu an toàn đối với hệ thống thủy lực của cần trục nhằm đảm bảo vận hành ổn định và tránh rủi ro.
• TCVN 5206:1990: Quy định các tiêu chí an toàn liên quan đến độ ổn định và đối trọng của máy nâng hạ khi làm việc.
• TCVN 5179:1990: Nêu rõ yêu cầu thử nghiệm an toàn đối với thiết bị thủy lực trên máy nâng hạ trước khi đưa vào sử dụng.
• TCXD VN 296:2004: Quy định các yêu cầu an toàn đối với dàn giáo nhằm đảm bảo an toàn lao động khi thi công trên cao.

Đơn vị đủ thẩm quyền thực hiện kiểm định xe nâng người

Chỉ những tổ chức được Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cấp phép mới đủ thẩm quyền thực hiện kiểm định xe nâng người theo quy định pháp luật. 

Các đơn vị này bao gồm trung tâm kiểm định kỹ thuật an toàn lao động và các doanh nghiệp kiểm định đã được cấp phép hoạt động hợp pháp. Việc lựa chọn đúng đơn vị kiểm định đủ điều kiện giúp đảm bảo kết quả kiểm định chính xác, hợp lệ và đáp ứng đầy đủ yêu cầu về an toàn trong quá trình sử dụng xe nâng người.

Quy trình kiểm định xe nâng người

Quy trình kiểm định xe nâng người được thực hiện theo các bước chặt chẽ nhằm đánh giá chính xác tình trạng kỹ thuật và mức độ an toàn của thiết bị trước khi đưa vào sử dụng.

Bước 1: Kiểm tra hồ sơ, lý lịch thiết bị

• Kiểm định lần đầu: Thực hiện khi xe nâng người mới đưa vào sử dụng, yêu cầu có đầy đủ hồ sơ kỹ thuật, lý lịch thiết bị và các giấy tờ chứng nhận hợp quy theo quy định.
• Kiểm định định kỳ: Áp dụng trong quá trình sử dụng, đơn vị vận hành cần cung cấp hồ sơ lý lịch xe nâng người kèm theo kết quả, biên bản kiểm định của kỳ gần nhất để đối chiếu và đánh giá.
• Kiểm định bất thường: Thực hiện khi xe nâng người được cải tạo, sửa chữa hoặc xảy ra sự cố, bắt buộc phải có hồ sơ cải tạo, sửa chữa và biên bản xác nhận kỹ thuật trước khi tiến hành kiểm định lại.

Bước 2: Kiểm tra kỹ thuật bên ngoài xe nâng người

• Kiểm tra nhãn thiết bị để đảm bảo đầy đủ thông tin như kiểu máy, số seri, tải trọng cho phép, số người làm việc và thông tin nhà sản xuất.
• Đánh giá độ an toàn của lan can bảo vệ và sàn thao tác, bảo đảm chắc chắn, không hư hỏng hay biến dạng.
• Kiểm tra tổng thể khung xe, đối trọng, cần nâng và hệ thống thủy lực nhằm phát hiện dấu hiệu nứt, rò rỉ hoặc hao mòn bất thường.
  Quan sát và đánh giá tình trạng hệ thống di chuyển, bao gồm bánh xe, trục và cơ cấu truyền động.
• Kiểm tra sự đầy đủ và khả năng hoạt động của các thiết bị an toàn như bộ giới hạn chiều cao nâng, giới hạn tải trọng, cảnh báo gió và các cơ cấu bảo vệ khác.
• Thử và đánh giá hệ thống điều khiển ở cả vị trí sàn làm việc phía trên và bảng điều khiển phía dưới để đảm bảo vận hành chính xác, an toàn.

Bước 3: Kiểm tra kỹ thuật và thử tải

Quá trình thử tải chỉ được thực hiện sau khi toàn bộ các hạng mục kiểm tra kỹ thuật ban đầu đều đạt yêu cầu. Nội dung thử tải xe nâng người được tiến hành qua hai giai đoạn chính:

• Thử tải tĩnh: Tiến hành chất tải với mức tải thử bằng 1,25 lần tải trọng làm việc an toàn (SWL) của thiết bị để kiểm tra khả năng chịu lực và độ ổn định.
• Thử tải động: Thực hiện nâng hạ và vận hành thiết bị với tải thử bằng 1,10 lần SWL nhằm đánh giá khả năng làm việc của các cơ cấu chuyển động.

Bước 4: Đánh giá và xử lý kết quả kiểm định

Sau khi quá trình kiểm định được đánh giá đạt yêu cầu, đơn vị kiểm định sẽ tiến hành dán tem kiểm định hợp lệ lên xe nâng người. Thiết bị chỉ được phép đưa vào vận hành khi các biên bản kiểm định và hồ sơ hiện trường đã được hai bên xác nhận đầy đủ, đảm bảo tuân thủ đúng quy định an toàn.

Thời hạn kiểm định xe nâng người là bao lâu?

Theo QTKĐ 18:2016/BLĐTBXH, xe nâng người phải được kiểm định định kỳ 01 năm/lần nhằm đảm bảo an toàn kỹ thuật khi vận hành. Trong trường hợp thiết bị làm việc với tần suất cao, môi trường khắc nghiệt hoặc đã sử dụng lâu năm, đơn vị quản lý có thể chủ động đề nghị rút ngắn chu kỳ kiểm định để hạn chế rủi ro và đảm bảo an toàn tối đa.

Chi phí kiểm định xe nâng người hiện nay

Chi phí kiểm định xe nâng người (xe tự hành nâng người) tại Việt Nam hiện nay thường nằm trong khoảng 1,4 – 1,6 triệu đồng/thiết bị, áp dụng theo Thông tư 41/2016/TT-BLĐTBXH và các hướng dẫn liên quan. 

Mức phí cơ bản tối thiểu là 1,4 triệu đồng, không phân biệt tải trọng, tuy nhiên chi phí thực tế có thể cao hơn tùy theo đơn vị kiểm định, khu vực thực hiện và đặc điểm kỹ thuật của từng xe. Tính đến năm 2025, mức giá này vẫn chủ yếu căn cứ theo thông tư hiện hành và chưa có sự điều chỉnh đáng kể từ các quy định mới.

Một số lưu ý khi kiểm định xe nâng người

Kiểm định xe nâng người là yêu cầu bắt buộc theo QTKĐ 18:2016/BLĐTBXH nhằm đảm bảo an toàn kỹ thuật khi sử dụng. Quy trình gồm kiểm tra hồ sơ, kiểm tra kỹ thuật bên ngoài, thử không tải và thử tải, do đơn vị được Bộ LĐTBXH cấp phép thực hiện.

Thời hạn kiểm định định kỳ là 01 năm/lần, có thể rút ngắn theo khuyến cáo của nhà sản xuất hoặc yêu cầu thực tế. Kiểm định lần đầu trước khi sử dụng, định kỳ khi đến hạn và bất thường sau sửa chữa lớn.
Cần đầy đủ lý lịch thiết bị, hồ sơ xuất xưởng, biên bản kiểm định trước và tài liệu vận hành, bảo trì. Xe và khu vực kiểm định phải đảm bảo an toàn.

Kiểm định xe nâng người là yêu cầu bắt buộc để đảm bảo an toàn và tuân thủ pháp luật trong quá trình sử dụng. Thực hiện kiểm định đúng quy định giúp hạn chế rủi ro và nâng cao hiệu quả vận hành. Vinaboss luôn sẵn sàng tư vấn, hỗ trợ kiểm định và giải pháp xe nâng người phù hợp cho doanh nghiệp.