11+ rủi ro tai nạn xe nâng nguy hiểm nhất cần cảnh giác

Trong quá trình vận hành, tai nạn xe nâng là mối nguy hiểm không thể xem nhẹ, ảnh hưởng trực tiếp đến con người, hàng hóa và hiệu quả công việc. Tại Vinaboss, chúng tôi tổng hợp 11+ rủi ro phổ biến nhất có thể xảy ra với xe nâng, từ lật xe, va chạm, rơi tải cho đến các sự cố kỹ thuật. 

Hiểu rõ những nguy cơ này sẽ giúp người vận hành nâng cao cảnh giác, áp dụng các biện pháp an toàn và giảm thiểu tối đa tai nạn trong môi trường làm việc.

1. Lật xe nâng

Xe nâng có thể bị lật về phía trước, phía sau hoặc nghiêng sang một bên, tùy thuộc vào nguyên nhân gây ra sự mất cân bằng. Lật xe nâng là một trong những tai nạn nguy hiểm nhất, có thể gây thương tích nghiêm trọng cho người vận hành và hư hỏng hàng hóa.

Nguyên nhân gây lật xe thường gặp gồm:

• Chạy quá tốc độ: Đặc biệt nguy hiểm khi vào cua hoặc di chuyển trên địa hình không bằng phẳng. Tốc độ cao làm tăng quán tính, khiến xe khó kiểm soát và dễ bị lật khi có sự thay đổi đột ngột về hướng di chuyển.
• Mặt bằng làm việc không bằng phẳng: Các ổ gà, gồ ghề hay đường dốc đều có thể làm mất cân bằng xe, đặc biệt khi xe đang chở tải trọng nặng.
• Nâng tải trọng quá mức: Vượt quá tải trọng thiết kế làm tăng trọng tâm, khiến xe mất ổn định.
• Vận hành xe trên dốc không đúng kỹ thuật: Di chuyển lên dốc với tải trọng phía trước hoặc xuống dốc với tải trọng phía sau đều làm tăng nguy cơ lật xe.
• Không quan sát kỹ khi di chuyển: Điểm mù, tầm nhìn hạn chế và việc không chú ý quan sát xung quanh là nguyên nhân phổ biến gây ra tai nạn lật xe.

Các biện pháp phòng tránh:

• Giảm tốc độ: Luôn di chuyển với tốc độ an toàn, đặc biệt khi vào cua, qua giao lộ, trên đường dốc hoặc địa hình xấu.
• Đảm bảo tải trọng: Không nâng vượt quá giới hạn cho phép. Xếp hàng hóa cân đối, chắc chắn trên pallet để duy trì trọng tâm ổn định.
• Lựa chọn xe nâng phù hợp: Sử dụng loại xe nâng phù hợp với điều kiện làm việc và địa hình.
• Kiểm tra kỹ trước khi vận hành: Đảm bảo hệ thống phanh, lái, lốp xe và các bộ phận quan trọng khác đều hoạt động bình thường trước khi vận hành.

2. Va chạm xe nâng với người hoặc vật cản

Tai nạn va chạm là một trong những rủi ro phổ biến khi vận hành xe nâng, có thể gây thương tích cho người đi bộ, làm hư hỏng hàng hóa và gián đoạn tiến độ công việc. Va chạm có thể xảy ra giữa xe nâng với người đi bộ, với các vật cản trong kho hoặc các phương tiện khác trong khu vực làm việc.

Va chạm với người đi bộ

Nguyên nhân: Tầm nhìn hạn chế, điểm mù, di chuyển thiếu quan sát hoặc không sử dụng cảnh báo. Đồng thời, người đi bộ không chú ý hoặc đi vào khu vực hoạt động của xe nâng.
Cách phòng tránh: Người vận hành cần giảm tốc độ, quan sát kỹ xung quanh và sử dụng còi báo hiệu khi cần thiết. Lắp đặt gương chiếu hậu, camera và phân làn rõ ràng giữa đường đi của xe nâng và người đi bộ cũng giúp hạn chế tai nạn.

Va chạm với vật cản

Nguyên nhân: Không gian làm việc hẹp, thiếu ánh sáng, biển báo không đầy đủ, hàng hóa xếp không gọn gàng hoặc người vận hành thiếu kinh nghiệm, khó ước lượng khoảng cách an toàn.
Biện pháp phòng ngừa: Sắp xếp kho bãi hợp lý, đảm bảo đủ không gian di chuyển. Lắp đặt biển báo, đèn chiếu sáng đầy đủ. Đồng thời, người vận hành cần được đào tạo bài bản và di chuyển cẩn thận, luôn quan sát trước khi rẽ hoặc lùi xe.

3. Rơi tải, đổ hàng từ xe nâng

Rơi tải là sự cố xảy ra khi hàng hóa rơi khỏi càng nâng trong quá trình vận chuyển hoặc nâng hạ. Tình trạng này không chỉ gây nguy hiểm cho người lao động xung quanh mà còn có thể làm hư hỏng hàng hóa và ảnh hưởng đến kết cấu cũng như hoạt động ổn định của xe nâng.

Nguyên nhân phổ biến gây rơi tải:

• Thao tác nâng hạ chưa đúng: Người vận hành thiếu kỹ năng hoặc chưa được đào tạo bài bản, dẫn đến việc nâng hạ sai kỹ thuật và làm mất cân bằng tải trọng.
• Hàng hóa không ổn định: Hàng hóa xếp chồng lỏng lẻo, không được cố định chắc chắn, pallet không đủ chắc hoặc không phù hợp với trọng lượng hàng hóa.
• Sự cố kỹ thuật của xe nâng: Hỏng hóc hệ thống thủy lực, xi lanh nâng rò rỉ, càng nâng cong vênh, mòn hoặc hư hại đều làm tăng nguy cơ rơi tải.

Các biện pháp phòng tránh hiệu quả:

• Đào tạo người vận hành: Đảm bảo nhân viên được hướng dẫn đầy đủ về kỹ thuật nâng hạ an toàn, xác định trọng tâm hàng hóa và kiểm tra tải trọng trước khi vận hành.
• Kiểm tra hàng hóa và pallet: Hàng hóa cần được xếp chắc chắn, cân bằng trên pallet. Pallet phải đủ bền, phù hợp với loại và trọng lượng hàng.
• Bảo dưỡng xe nâng định kỳ: Thực hiện kiểm tra và bảo trì hệ thống thủy lực, càng nâng, xi lanh, dây cáp và các khớp nối, đảm bảo xe luôn hoạt động ổn định và an toàn.

4. Mất lái xe nâng

Mất lái là tình huống nguy hiểm xảy ra khi người điều khiển không kiểm soát được hướng di chuyển của xe nâng. Hệ quả có thể là va chạm với người, vật cản hoặc thậm chí dẫn đến tai nạn lật xe, gây tổn thất về người và hàng hóa.

Nguyên nhân phổ biến dẫn đến mất lái:

• Hỏng hệ thống lái: Các bộ phận lái bị hư hỏng, lỏng lẻo hoặc bánh răng mòn, gãy khiến xe khó điều khiển và lệch hướng di chuyển.
• Sự cố phanh: Phanh không hoạt động hiệu quả hoặc bị hỏng khiến xe không thể giảm tốc hay dừng kịp thời, làm tăng nguy cơ mất lái.
• Bề mặt trơn trượt: Sàn nhà xưởng ẩm ướt, dính dầu mỡ hoặc các chất lỏng khác làm giảm ma sát bánh xe, gây trượt và mất kiểm soát.
• Chướng ngại vật bất ngờ: Người đi bộ, vật cản hay phương tiện xuất hiện đột ngột trên đường khiến người lái không kịp xử lý.
• Thiếu kinh nghiệm vận hành: Người lái non kỹ năng, phản ứng chậm trước tình huống bất ngờ cũng là nguyên nhân phổ biến gây mất lái.

Biện pháp phòng tránh:

• Kiểm tra xe trước khi vận hành: Đảm bảo hệ thống phanh, lái và các bộ phận quan trọng khác hoạt động tốt, không có dấu hiệu hư hỏng.
• Di chuyển an toàn: Giữ tốc độ hợp lý, giảm tốc khi vào cua hoặc khi di chuyển trong khu vực đông người, đồng thời duy trì khoảng cách an toàn với vật cản và phương tiện khác.
• Nâng cao kỹ năng lái xe: Người vận hành cần được đào tạo đầy đủ về kỹ thuật lái xe nâng, cách xử lý tình huống khẩn cấp và tuân thủ các quy tắc an toàn trong kho bãi.

5. Xe nâng cán người

Tai nạn xe nâng cán người là một trong những sự cố nghiêm trọng nhất trong môi trường kho bãi, có thể dẫn đến thương tích nặng hoặc thậm chí tử vong. Sự cố này xảy ra khi người đi bộ hoặc công nhân vô tình đi vào vùng hoạt động của xe nâng và bị bánh xe cán qua.

Nguyên nhân phổ biến:

• Người đi bộ thiếu quan sát: Đi vào khu vực hoạt động của xe nâng mà không chú ý, không nhìn xung quanh hoặc bỏ qua tín hiệu cảnh báo.
   
• Người vận hành xe nâng lơ là: Không tập trung quan sát, lái xe ẩu hoặc không chú ý đến người đi bộ, đặc biệt tại các góc khuất và điểm mù.
• Không gian làm việc hạn chế: Lối đi hẹp hoặc kho bãi chật hẹp tạo nhiều điểm mù, gây khó khăn trong việc quan sát và tránh va chạm.
• Thiếu biển báo và cảnh báo: Không có hệ thống biển báo, đèn, còi hoặc các cảnh báo trực quan về khu vực hoạt động của xe nâng.

Biện pháp phòng ngừa:

• Phân luồng giao thông: Định rõ lối đi riêng cho xe nâng và người đi bộ, đảm bảo không gian di chuyển an toàn.
• Cảnh báo an toàn: Lắp gương cầu lồi, đèn cảnh báo và còi báo hiệu tại các điểm nguy hiểm, đặc biệt ở góc cua và ngã rẽ.
• Nâng cao ý thức: Huấn luyện cả người vận hành và người đi bộ về an toàn trong kho bãi, nhấn mạnh việc luôn quan sát và chú ý xung quanh.

6. Nổ lốp xe nâng

Mặc dù ít gặp hơn so với một số tai nạn khác, nổ lốp xe nâng vẫn là nguy cơ tiềm ẩn, có thể dẫn đến mất lái, lật xe, hoặc văng các mảnh vỡ gây thương tích cho người xung quanh.

Nguyên nhân thường gặp:

• Lốp xe hư hỏng hoặc quá cũ: Lốp bị mòn, nứt, phồng hoặc bị đâm thủng bởi vật sắc nhọn sẽ giảm khả năng chịu lực, dễ nổ, đặc biệt khi xe chở hàng nặng hoặc di chuyển nhanh.
• Áp suất lốp không đúng tiêu chuẩn: Lốp non hơi làm tăng ma sát và nhiệt sinh ra, dễ dẫn đến nổ khi di chuyển lâu hoặc chở nặng. Ngược lại, lốp quá căng làm giảm độ đàn hồi, dễ vỡ khi gặp chướng ngại vật.
• Chở quá tải trọng: Vượt mức tải trọng thiết kế khiến lốp chịu áp lực lớn, làm tăng nguy cơ nổ.
• Địa hình gồ ghề: Di chuyển trên mặt sàn không bằng phẳng, ổ gà, đá hoặc đường xấu làm tăng áp lực lên lốp, dễ gây nổ.

Biện pháp phòng ngừa:

• Kiểm tra lốp thường xuyên: Quan sát tình trạng lốp, xử lý kịp thời các vết nứt, phồng hoặc hư hỏng.
• Bảo dưỡng định kỳ: Thực hiện bảo trì xe nâng đúng cách và duy trì áp suất lốp theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
• Tuân thủ tải trọng: Không vận chuyển hàng vượt quá trọng tải cho phép.
• Chọn lốp phù hợp: Sử dụng loại lốp phù hợp với địa hình và trọng lượng hàng hóa của xe nâng.

7. Cháy nổ xe nâng

Cháy nổ xe nâng là một tai nạn nghiêm trọng, có thể gây thương tích nặng cho người, hư hỏng hàng hóa và thiết bị, thậm chí lan rộng ra khu vực xung quanh nếu không được kiểm soát kịp thời.

Nguyên nhân chính:

• Rò rỉ nhiên liệu: Dầu diesel, xăng hoặc gas bị rò rỉ từ bình chứa, đường ống dẫn hay động cơ có thể bắt cháy khi tiếp xúc với nguồn nhiệt như tia lửa điện hoặc ngọn lửa trần.
• Hư hỏng hệ thống điện: Các dây điện bị lão hóa, đấu nối sai cách hoặc bị chuột cắn phá có thể gây chập điện, tạo tia lửa dẫn đến cháy nổ.
• Sử dụng nhiên liệu không đúng cách: Bảo quản nhiên liệu gần nguồn nhiệt, trong môi trường không an toàn hoặc sử dụng nhiên liệu kém chất lượng làm tăng nguy cơ cháy nổ.
• Môi trường làm việc nguy hiểm: Xe nâng hoạt động trong khu vực có nhiều vật liệu dễ cháy như giấy, gỗ, vải hoặc hóa chất sẽ khiến nguy cơ cháy lan rộng và khó kiểm soát hơn.

Biện pháp phòng ngừa:

• Bảo dưỡng định kỳ: Kiểm tra và bảo trì hệ thống điện, nhiên liệu, động cơ thường xuyên để phát hiện và xử lý kịp thời các hư hỏng hay rò rỉ.
• Trang bị thiết bị PCCC: Lắp đặt bình chữa cháy, hệ thống báo cháy và chữa cháy tự động trong kho, nhà xưởng. Huấn luyện nhân viên kỹ năng sử dụng thiết bị và thoát hiểm khi xảy ra sự cố.
• Đảm bảo an toàn điện: Sử dụng hệ thống điện đạt chuẩn, đấu nối đúng kỹ thuật và thay thế các thiết bị điện cũ, hư hỏng.
• Quản lý nhiên liệu: Bảo quản nhiên liệu ở nơi khô ráo, thoáng mát, xa nguồn nhiệt, đồng thời đảm bảo sử dụng đúng loại và chất lượng nhiên liệu.

8. Kẹt người khi vận hành xe nâng

Tai nạn kẹt người xảy ra khi người vận hành hoặc người xung quanh bị mắc kẹt giữa xe nâng và các vật thể khác như tường, kệ hàng, máy móc hoặc một xe nâng khác. Tình huống này rất nguy hiểm, có thể dẫn đến chấn thương nặng hoặc thậm chí tử vong.

Nguyên nhân chính:

• Không gian làm việc hạn chế: Kho bãi hoặc nhà xưởng chật hẹp, lối đi hẹp khiến việc điều khiển xe nâng khó khăn, tăng nguy cơ va chạm và kẹt người.
• Thiếu thiết bị an toàn: Xe nâng không được trang bị đầy đủ cảm biến, camera quan sát hay hệ thống cảnh báo va chạm khiến người vận hành khó nhận biết chướng ngại vật xung quanh.
• Kỹ năng vận hành chưa đủ: Người lái thiếu kinh nghiệm, không quen địa hình hoặc không ước lượng khoảng cách an toàn dẫn đến va chạm và kẹt người.
• Bị kẹt giữa các bộ phận xe nâng: Khi thực hiện các thao tác, người vận hành có thể bị kẹt giữa khung nâng, cabin hoặc bánh xe.

Biện pháp phòng ngừa:

• Đảm bảo không gian làm việc rộng rãi: Sắp xếp kho bãi, nhà xưởng hợp lý, tạo lối đi thông thoáng và khu vực vận hành xe nâng đủ rộng.
• Trang bị thiết bị an toàn: Lắp cảm biến, camera quan sát và hệ thống cảnh báo va chạm để giúp người lái nhận biết vật cản kịp thời.
• Đào tạo vận hành bài bản: Huấn luyện người vận hành về kỹ thuật lái xe nâng, quy tắc an toàn, kỹ năng quan sát và xử lý tình huống.
• Luôn cẩn trọng khi vận hành: Di chuyển chậm, chú ý xung quanh và duy trì khoảng cách an toàn với các vật thể khác.

9. Điện giật liên quan đến xe nâng

Tai nạn điện giật khi vận hành hoặc bảo dưỡng xe nâng thường xảy ra với xe nâng điện sử dụng ắc quy. Nguyên nhân chủ yếu là tiếp xúc trực tiếp với các bộ phận mang điện, thao tác sửa chữa khi nguồn điện chưa được ngắt, hoặc làm việc trong môi trường ẩm ướt, làm tăng nguy cơ điện giật.

Nguyên nhân phổ biến:

• Tiếp xúc trực tiếp với điện: Chạm phải dây điện hỏng, ắc quy bị nứt, bo mạch hoặc các bộ phận mang điện khi xe đang hoạt động; dây sạc đứt hoặc chập chờn cũng có thể gây rò rỉ điện.
• Thiếu biện pháp bảo vệ: Không sử dụng găng tay, giày cách điện hoặc làm việc gần đường dây điện cao thế, đặc biệt trong điều kiện ẩm ướt.
• Hư hỏng hệ thống điện: Ắc quy bị vỡ, motor bị cháy hoặc bo mạch gặp sự cố do quá tải, chập mạch.

Biện pháp phòng ngừa:

• Kiểm tra định kỳ: Thường xuyên bảo dưỡng hệ thống điện, đảm bảo dây cách điện còn tốt và ắc quy không bị nứt; kiểm tra kỹ trước khi vận hành.
• Ngắt nguồn an toàn: Luôn tắt hoàn toàn nguồn điện trước khi sửa chữa; duy trì khoảng cách an toàn với các đường dây điện.
• Sử dụng thiết bị bảo hộ: Mang găng tay, giày và dụng cụ cách điện; tránh vận hành hoặc sửa chữa khi trời mưa hoặc sàn ẩm ướt.

10. Ngã từ trên cao khi làm việc với xe nâng

Tai nạn ngã cao xảy ra khi người lao động bị rơi từ độ cao trong quá trình sử dụng xe nâng, dẫn đến chấn thương nghiêm trọng hoặc thậm chí tử vong. Đây là một trong những rủi ro nguy hiểm nhất trong môi trường kho bãi và nhà xưởng.

Nguyên nhân phổ biến:

• Sử dụng xe nâng để nâng người: Dù quy định nghiêm cấm, một số trường hợp vẫn dùng xe nâng để đưa người lên cao thực hiện công việc như sửa chữa, lắp đặt hoặc kiểm tra, tiềm ẩn nguy cơ ngã cao.
• Đứng trên pallet hoặc càng nâng: Việc đứng trên pallet hoặc càng nâng trong khi xe di chuyển làm mất thăng bằng, dễ dẫn đến tai nạn ngã.
• Không sử dụng dây an toàn: Khi làm việc trên cao, không mang dây an toàn hoặc sử dụng sai cách làm tăng khả năng bị rơi.

Biện pháp phòng ngừa:

• Không nâng người bằng xe nâng: Sử dụng các thiết bị chuyên dụng như thang nâng người hoặc giàn giáo để thực hiện công việc trên cao.
• Tuyệt đối không đứng trên pallet hoặc càng nâng: Huấn luyện người lao động tuân thủ quy tắc an toàn khi vận hành xe nâng.
• Sử dụng thiết bị bảo hộ: Khi bất khả kháng phải làm việc trên cao, bắt buộc dùng dây an toàn đạt chuẩn, cố định chắc chắn vào điểm neo.
• Đào tạo an toàn lao động: Tổ chức các buổi huấn luyện định kỳ, nhấn mạnh quy định và biện pháp phòng tránh tai nạn ngã cao khi vận hành xe nâng.

11. Xe nâng bị lỗi kỹ thuật

Xe nâng gặp sự cố kỹ thuật thường xuất phát từ việc thiếu bảo dưỡng định kỳ, vận hành sai quy trình hoặc vượt quá tải trọng cho phép. Những yếu tố này có thể gây hư hỏng các hệ thống điện, thủy lực và cơ khí, làm giảm hiệu quả vận hành và tiềm ẩn nguy cơ tai nạn.

Nguyên nhân phổ biến:

• Thiếu bảo dưỡng: Bụi bẩn tích tụ, dầu thủy lực cũ, ắc quy không được sạc đúng cách có thể gây chập điện, kẹt van hoặc hỏng hệ thống.
• Vận hành sai cách: Chở quá tải, chạy tốc độ cao hoặc đánh lái gấp có thể làm mòn phanh, gãy càng nâng hoặc hỏng motor.
• Yếu tố môi trường: Hoạt động trên địa hình xấu, ẩm ướt làm ăn mòn các linh kiện điện và cơ khí, giảm tuổi thọ xe nâng.

Biện pháp phòng ngừa:

• Bảo dưỡng định kỳ: Kiểm tra hàng ngày các bộ phận như dầu, ắc quy; kiểm tra hàng tháng phanh, bánh xe và thay thế linh kiện theo hướng dẫn của nhà sản xuất.
• Đào tạo vận hành: Người lái cần tuân thủ tải trọng tối đa, giữ tốc độ an toàn (dưới 5 km/h trong kho) và tránh địa hình gồ ghề.
• Kiểm soát môi trường: Vệ sinh xe sau mỗi ca làm việc, sử dụng xe ở nơi khô ráo và lắp đặt thiết bị cảnh báo quá tải để đảm bảo an toàn.

12. Làm sao để giảm thiểu tai nạn xe nâng

Để hạn chế các rủi ro khi vận hành xe nâng, doanh nghiệp cần tập trung vào ba yếu tố chính: đào tạo vận hành, bảo dưỡng định kỳ và trang bị đầy đủ thiết bị bảo hộ.

Đào tạo và nâng cao nhận thức
Tổ chức các khóa huấn luyện định kỳ cho tài xế về kỹ năng lái xe an toàn, nhận biết điểm mù và xử lý các tình huống khẩn cấp. Thiết lập quy tắc vận hành rõ ràng, chẳng hạn như giữ tốc độ dưới 5 km/h trong kho và ưu tiên người đi bộ, giúp giảm nguy cơ va chạm và tai nạn.

Kiểm tra và bảo dưỡng xe nâng
Thực hiện kiểm tra trước mỗi ca làm việc, bao gồm phanh, lốp, tải trọng, hệ thống điện và thủy lực để phát hiện sớm hư hỏng. Bảo dưỡng định kỳ theo hướng dẫn của nhà sản xuất có thể giảm 50–70% nguy cơ lật xe, trượt ngã hoặc hỏng hệ thống.

Môi trường làm việc và thiết bị bảo hộ
Đảm bảo kho bãi có lối đi riêng cho xe nâng, bố trí biển báo, đèn tín hiệu và rào chắn khu vực nguy hiểm. Trang bị đầy đủ mũ bảo hộ, giày chống trượt và dây an toàn cho tài xế cũng như công nhân làm việc gần khu vực vận hành, giúp nâng cao an toàn tổng thể.

Áp dụng đồng bộ các biện pháp trên không chỉ bảo vệ an toàn cho người lao động mà còn giảm thiểu thiệt hại về hàng hóa và thiết bị.

Nhận biết các rủi ro và thực hiện đúng quy trình vận hành, bảo dưỡng xe nâng cùng trang bị đầy đủ thiết bị bảo hộ là cách hiệu quả để giảm tai nạn. Vinaboss luôn khuyến nghị doanh nghiệp đào tạo người vận hành bài bản và áp dụng các biện pháp an toàn đồng bộ, giúp bảo vệ người lao động, hàng hóa và nâng cao hiệu quả vận hành.